Viminacijum – Tajne rimske civilizacije u Srbiji

Viminacijum je jedno od najvažnijih arheoloških nalazišta u Srbiji i ključni spomenik rimske istorije. Nalazi se u blizini grada Požarevca i predstavlja nekadašnji rimski grad i vojni logor. Ovaj fascinantni lokalitet otkriva bogatstvo istorije, kulture i svakodnevnog života ljudi iz tog doba, a njegove impresivne ruševine, mozaici i grobnice svedoče o veličini Rimskog carstva. Danas, Viminacijum je nezaobilazno odredište za sve ljubitelje istorije, arheologije i kulture, kao i jedan od najlepših primeraka rimske civilizacije na Balkanu.

Glavni grad rimske provincije Gornje Mezije

Viminacijum je bio glavni grad rimske provincije Gornje Mezije (Moesia Superior), a u kasnoj antici postao je deo provincije Prve Mezije (Moesia Prima). Danas otkrivamo samo delić nekadašnjeg moćnog grada, dok se veći deo još uvek krije duboko pod oranicama i kopovima. Kada bi njegovi trgovi, hramovi, pozorišta, hipodrom, kupatila, ulice i četvrti izronili iz tih oranica, bio bi to vanvremenski grad. Vojni logor na ovom prostoru nastaje dolaskom Rimskog carstva do Dunava, verovatno u prvim decenijama I veka.

Prethodni naseljenici i početak rimskog naselja

U predrimskom periodu na ovom prostoru živeli su Kelti, što je dokazano otkrićem keltske nekropole na lokalitetu “Pećine”. Istraživanje ove nekropole potvrdilo je da je Viminacijum nastao na teritoriji keltskog plemena Skordiska. U rimsko doba, grad se na severnoj strani oslanjao neposredno na rukavac Dunava, dok su se bedemi grada sa zapadne strane oslanjali na reku Mlavu. Kasnije, tokom razvoja grada, Viminacijum se proširio i na levu obalu reke Mlave.

Vojni logor i značaj gradskih puteva

Pre svega, na ovom mestu se nalazio vojni logor, a kasnije i grad koji je postao jedno od najznačajnijih raskršća puteva koji su povezivali severni deo Balkanskog poluostrva sa ostatkom Rimskog carstva. Jedan od puteva prelazio je celu Gornju Meziju, vodići dalje ka Makedoniji i Grčkoj. Drugi je pratio Dunav sve do ušća u Crno more, dok je treći, koji je vodio iz Panonije, povezao Rimsko carstvo sa njegovim severnim delovima i provincijom Dakijom.

Još jedan bitan put, vodio je preko susednog logora Lederata u blizini današnje Ramske tvrđave, povezujući Rimsko carstvo sa njegovim severnim delovima i provincijom Dakijom.

Terme i svakodnevni život

Terme u Viminacijumu bile su u upotrebi nekoliko vekova, a imale su četiri tepidarijuma (bazene sa toplom vodom) i jedan frigidarijum (bazen sa hladnom vodom). Kakav je to grad bio, može se samo naslutiti posmatrajući maketu. Naš vodič nam je pokazao na maketi mesta koja smo obišli, ali i ona koja su još uvek zakopana, kao i šta bi bilo potrebno da izađu na svetlost dana. Bilo je posebno zanimljivo učestvovati u obilasku sa vodičem koji nam je objašnjavao nestandardne detalje o lokalitetu i priče koje ne biste čuli na standardnim turama.

Arheološka istraživanja i lokaliteti

Tokom posete, obišli smo mauzolej u kojem je najverovatnije sahranjen imperator Hostilijan, amfiteatar, terme, rekonstrukciju rimske vile (Domvs Scientiarvm Viminacium), kao i mamut park. Mozaik koji je otkriven u Viminacijumu prikazuje ambleme rimskih legija koje su boravile u ovom gradu. Od dolaska Rimljana na ove prostore, pa sve do kraja osme decenije I veka, u Viminacijumu su bile stacionirane dve legije, najverovatnije IV Flavia Felix i VII Claudia Pia Fidelis.

Legije u Viminacijumu

Legio VII Claudia Pia Fidelis (verna i lojalna), formirao ju je Pompej 65. godine p.n.e. Bila je jedna od četiri legije s kojom je Cezar 58. godine p.n.e. krenuo u pohod na Galiju. Legija je postojala sve do kraja IV veka do kada je patrolirala ovim područjem na Limesu. Njen simbol je bio bik. Godine 42. n.e. Legio VII dobija naziv Claudia Pia fidelis nakon pobune guvernera tadašnje rimske provincije Dalmacije u toku koje je legija ostala verna Klaudiju.

Legiju IV Flavija Feliks regrutovao je Vespazijan 70. godine i to od ostataka Legije IV Makedonike. Legija je bila aktivna u Gornjoj Meziji do 4. veka. Simbol legije je bio lav.

Pad Viminacijuma

Viminacijum je stradao u najezdi Huna 441. godine, a dokazi o tome potiču od nalaza rimskog novca. Prešavši Dunav 441. godine, Huni pustoše većinu gradova i utvrđenja, pa tako zauzimaju i Viminacijum. Ipak, grad je obnovljen pod komandom cara Justinijana. Ovo su već burna vremena na Rimskom limesu i Viminacijum, moćni i bogati grad na Dunavu sasvim sigurno je bio meta svih osvajača. Kasnije, Viminacijum ponovo doživljava istu sudbinu 584. godine, kada ga zauzimaju Avari, ali to nije kraj njegovoj istoriji, jer je 600. godine Vizantija okupila vojsku i ponovo prešla Dunav.

Mamut park

Iako ne pripada rimskom periodu, mamut park je fascinantan podsetnik na bogatu istoriju ovog područja. Ženka mamuta, poznata pod imenom Vika, pronađena je 350 metara istočno od mauzoleja. Njen skelet je star milion godina i pripada jednoj od najređih vrsta mamuta na svetu. Ovaj nesvakidašnji nalaz još jednom ukazuje na aktivnost ovog područja kroz istoriju, koja datira daleko pre rimskog doba.

Viminacijum je jedan od najvažnijih spomenika rimske civilizacije u Srbiji, koji i dalje čuva bogato nasleđe. Pored arheoloških nalazišta koja nam omogućavaju uvid u prošlost, Viminacijum nam govori o značaju i veličini Rimskog carstva na Balkanu, kao i o razmeni kultura, borbama i svakodnevnom životu koji su oblikovali istoriju ovog kraja.

Kako doći

Viminacijum se nalazi u blizini Kostolca, oko 90 km jugoistočno od Beograda. Do lokaliteta se može doći automobilom za otprilike sat i po vožnje, putem E75 do skretanja za Požarevac, a zatim lokalnim putem prema Kostolcu. Na ulazu u arheološki park postoji besplatan parking za posetioce.