Ribnička pećina i kulturno-istorijsko nasleđe Ribnice

U srcu spomenika prirode Ribnica, na teritoriji opštine Mionica, nalazi se Ribnička pećina – jedinstveni speleološki objekat u Srbiji. Pećina se nalazi u ataru sela Paštrić i deo je zaštićenog prirodnog područja koje obuhvata 28 hektara kanjona reke Ribnice. U njenoj neposrednoj blizini nalaze se i druge značajne prirodne i kulturno-istorijske lokacije, poput Šalitrene pećine, manastira Ribnica i stare škole.

Ribnička pećina

Otvor Ribničke pećine nalazi se u ravni rečnog korita i ima oblik jednokrakog trougla, sa stranicama od oko 25 metara. Pećinu je u trijaskom krečnjaku formirao potočić koji izvire iz njenog grotla, a upravo ovde hidrogeolozi beleže retku pojavu – fenomen „krađe” vode sa jednog sliva u drugi podzemnim putem. Tako se vode reke Lepenice podzemnim tokovima prelivaju u Ribnicu. Nažalost, podzemne vode pećinskog potoka ugrožene su zbog nedovoljne zaštite ponora u predelu Brežđa, koji napajaju ovaj sistem.

Ulaz u pećinu nalazi se na nivou vode i kroz nju protiče potočić koji je i izgradio pećinu u debelom krečnjaku koji se obrušavao i stvorio ovaj neverovatni otvor trouglastog oblika visine 12 metara. U pećinu se može ući u dužini od oko 50 metara, pod ulazne dvorane je prekriven zemljom, krečnjakom i nanosima koje Ribnica ostavi nakon plavljenja.

Pećinski potok je u koritu koje se račva u dva kraka pre nego što se ponovo sastaju kod ulaza. Na tavanici su retki stalaktiti i brojne oštre ivice nastale otpadanjem stenovitih blokova. Ribnička pećina je i značajno stanište za 15 vrsta slepih miševa (Chiroptera), koji su zakonom zaštićeni kao prirodna retkost. Nismo ih videli, ali smo ih čuli tako da ne sumnjamo da su već pronašli zaklon u pećini od nadolazećeg snega.

Manastir Ribnica i stara škola

U okviru zaštićenog pojasa spomenika prirode Ribnica nalazi se i manastir Ribnica, zajedno sa starom školom, što ga čini nepokretnim kulturnim dobrom od velikog značaja. Manastirska crkva posvećena Svetim apostolima Petru i Pavlu datira još iz 1657. godine. U vreme Kočine krajine bila je spaljena, a tokom 19. veka više puta obnavljana. Današnja crkva je podignuta 1909. godine prema projektu arhitekte Svetozara Ivačkovića, u osnovi upisanog grčkog krsta, sa prostranom oltarskom apsidom i naglašenim prostorima za đakonikon i proskomidiju.

Nedaleko od Ribničke pećine, oko tri kilometra uzvodno, smeštena je i Šalitrena pećina, koja se nalazi na spisku spomenika kulture od velikog značaja. Reka Ribnica, istoimena pećina, zajedno sa kompleksom manastira Ribnica posvećenog Svetim Apostolima Petru i Pavlu, 13 zaštićenih stabala lipe i Šalitrenom pećinom doprinosi bogatom prirodnom i kulturnom nasleđu ovog kraja.

Kako doći

Ribnička pećina nalazi se u blizini Mionice, na putu za Banju Vrujci, oko 9 kilometara udaljenosti od nje. Ukoliko iz Mionice krenete ka Banji Vrujci skrenite desno prateći putokaze ka manastiru i pećini. Put je uzak, ali asaltiran i prohodan. Pećina se nalazi u okviru manastirskog kompleksa i potrebno je ući u dvorište manastira. Preko reke vodi mostić i kratka staza.