Pod kamenim svodom – Stopića pećina, speleološko čudo Zlatibora
Pročitala sam da u Srbiji postoji oko 1.500 pećina, a da je svega petnaestak uređeno i otvoreno za posetioce. Među njima, Stopića pećina zauzima posebno mesto – ne samo zbog svoje pristupačnosti, već i zbog prirodnog spektakla koji vas čeka već na samom ulazu.
Za mene, to nije bio prvi susret sa ovom pećinom, ali svaki naredni je jednako zadivljujuć. Prolećni Zlatibor i kamenite stene prepune krečnjaka jednostavno zovu na istraživanje – jer gde ima krečnjaka, tu ima i pećina, izvora, kanjona i neobičnih oblika koje samo voda i vreme umeju da stvore.
Stopića pećina nije samo pećina. To je čitav jedan svet pod zemljom, oblikovan hiljadama godina. Svaka kap vode, svaki kamen, svaki ugašeni odjek Trnavskog potoka urezan je u njene dvorane. I iako su njeni zidovi goli, bez mnogo pećinskog nakita – ona je raskošna na svoj način. I baš zato se uvek rado vraćam.
Ulaz u pećinu – prvi susret sa veličinom
Ulaz u Stopića pećinu jedan je od najvećih u Srbiji – visok 18 i širok između 30 i 40 metara. Nalazi se na nadmorskoj visini od 711 metara i odmah jasno stavlja do znanja da vas unutra čeka nešto posebno. Već na ulazu oseća se nagli pad temperature, pa obavezno ponesite nešto dugih rukava, čak i leti.
Obilazak je moguć isključivo u pratnji vodiča. Naš vodič, inženjer po struci, vratio se ovde iz ljubavi prema ovom kraju i nastavku porodične tradicije – njegov otac je bio jedan od prvih ljudi koji su radili na uređenju i otvaranju pećine za posetioce. Cela ekipa koja danas ovde radi, potiče iz okolnih zaseoka – što pećini daje poseban duh i autentičnost.
Pećinska čuda: bigrene kade i “Pseće groblje”
Stopića pećina je aktivna rečna pećina kroz koju protiče Trnavski potok, a sastoji se od pet celina: Svetla dvorana, Tamna dvorana, Sala sa kadama, Kanal sa kadama i Rečni kanal. Za posetioce su uređene prve četiri, dok je Rečni kanal i dalje zatvoren za javnost.
Na samom početku, sa leve strane ulaza, nalazi se zanimljiva formacija – siparska kupa poznata kao „Pseće groblje“. Naziv duguje neobičnoj praksi meštana koji su kroz otvor na tavanici (vigled) bacali uginule životinje. Tokom istraživanja 1984. godine pronađeni su mumificirani ostaci pasa, što je dodatno potvrdilo lokalne legende.
No pravo čudo prirode ove pećine su bigrene kade – prirodni bazenčići urezani u padinu, nastali taloženjem krečnjaka iz perioda trijasa. Neki dostižu čak 12 metara u dužinu i 7 metara u dubinu. Voda se u njima skuplja i preliva kaskadno, stvarajući efekat kamenih terasa. Tokom našeg obilaska kade nisu bile pune, ali to nije umanjilo utisak – i prazne izgledaju kao da ih je neko oblikovao s pažnjom umetnika.
„Izvor života“ – podzemni vodopad
U dubini pećine nalazi se vodopad visok skoro 10 metara, poznat kao „Izvor života“. Njegov huk odjekuje kroz Tamnu dvoranu, dok voda sa visine pada na stene obasjane diskretnim svetlom. To je momenat u kojem svi zastanu, ćute i samo posmatraju.
Iako pećina nije bogata klasičnim pećinskim nakitom poput stalaktita i stalagmita, ono što joj daje poseban karakter su dimenzije, voda i svetlo. U Tamnoj dvorani, gde visina tavanice dostiže 25,5 metara, osećaj je kao da stojite u nekom podzemnom hramu.
Tragovima istorije i nauke
Stopića pećina je poznata još od početka 20. veka. Prvi je pominje Srpsko geološko društvo 1901. godine, a detaljnije ju je istraživao Jovan Cvijić između 1909. i 1913. godine. Speleolozi iz Češke su 1980-ih prvi u celosti prošli povezani sistem pećine, Trnavskog ponora i Pećinice.
Pećina je pod zaštitom države od 2005. godine kao spomenik prirode od izuzetnog značaja, a od 2009. godine je uređena za turističke obilaske. Uređene su staze, osvetljenje, mobilijar, a 2018. godine kompleks je dodatno rekonstruisan.
Kako doći do Stopića pećine?
Pećina se nalazi 19 km od centra Zlatibora, između sela Rožanstvo i Trnava. Do nje se stiže lokalnim putem Zlatibor–Sirogojno, a zatim uređenom pešačkom stazom dužom oko 300 metara koja vodi od parkinga do impozantnog ulaza u pećinu. Već tokom prilaska prati vas žubor reke Prištavice – brze planinske reke čija je snaga nekada pokretala mlinove meštana ovog kraja.
Put je jednostavan, asfaltiran, i uz dobru signalizaciju lako ćete je pronaći čak i ako prvi put dolazite na Zlatibor.
Leave a Reply